«Ադրբեջանի միջոցով Հայաստան է մտել չորրորդ կարգի կերային հացահատիկ՝ նախատեսված կենդանիների, այլ ոչ թե մարդկանց կողմից սպառման համար։ Ըստ էության՝ այս հումքը պիտանի չէ հացի և ալյուրի արտադրության համար»։ Այս մասին հայտնում է քաղաքագետ Արման Ղուկասյանը։
«Գյուղատնտեսական շրջանակների աղբյուրները հաստատում են, որ սա, այսպես կոչված, ղազախական հացահատիկի խմբաքանակ է, բայց դրա որակը նույնիսկ չի համապատասխանում սննդային ցորենի նվազագույն չափանիշներին։ Մեր ղազախ գործընկերների դեմ բողոքներ չկան։
Բոլոր հարցերը պետք է ուղղվեն ինչպես բարձրաստիճան հայ պաշտոնյաներին, այնպես էլ կառավարամետ և մերձիշխանական շրջանակներին, որոնք ամեն անկյունից գոռում են, որ Հայաստանը դիվերսիֆիկացնում է իր տնտեսությունը և հեռանում է Ռուսաստանից կախվածությունից։ Նրանք մեզ ասացին. «Մենք հեռանում ենք Ռուսաստանից կախվածությունից»։
«Մենք գտել ենք նոր մատակարարման ուղիներ»։ «Հիմա մենք հացահատիկ կստանանք Ղազախստանից և այլ երկրներից»։ Բայց ի՞նչ արդյունքի է հանգեցրել։
Ռուսական հացահատիկը, նոր ճանապարհով (Բաքու և Վրաստան), Հայաստան է հասել ղազախական հացահատիկից ավելի շուտ, և այն բարձր որակի էր և հարմար էր մարդկանց կողմից սպառման համար։ Եվ «նոր», «բազմազանեցված» հացահատիկը, ինչպես պարզվեց, կերային հացահատիկ է։ Պարզվում է, որ ընտրություններից առաջ քաղաքական PR-ի համար ստեղծվում է արհեստական ճանապարհ. այժմ, Ռուսաստան → Վրաստան → Հայաստան պարզ և տրամաբանական ճանապարհի փոխարեն հացահատիկը գնում է Ռուսաստան → Ադրբեջան → Վրաստան → Հայաստան։
Ճանապարհը դարձել է ավելի երկար, ավելի թանկ և ռիսկային, բայց առնվազն թույլ է տվել օգտագործել մի գրավիչ արտահայտություն. «Հայաստանն այժմ հացահատիկ է ստանում Ադրբեջանի միջոցով. սա տնտեսական անկախության նոր դարաշրջան է»։Սակայն դրանում իրական անկախություն չկա։
Ընդհակառակը, դա բարդացնում է լոգիստիկան, մեծացնում ծախսերը և նվազեցնում որակը։ Իրականությունն ընդդեմ կարգախոսներիՏնտեսագիտությունը կարգախոսների մասին չէ։ Սննդային անվտանգությունը PR հնարք չէ, այլ ռազմավարական առաջնահերթություն։ Ռուսաստանը եղել և մնում է Հայաստանի հացահատիկի հիմնական մատակարարը վերջին բոլոր տարիների ընթացքում. տարեկան մոտավորապես 450 000-500 000 տոննա ներքին, արտոնյալ գներով՝ որակի և կայունության երաշխիքով։ Նման գործընկերություններից «կախվածությունը» նվազեցնելը՝ «դիվերսիֆիկացիայի» նման հնչելու համար, միայն վատթարացնում է իրավիճակը։
Իրականությունը պարզ է. Ռուսաստանը մնում է Հայաստանի ամենաբնական և հուսալի գործընկերը սննդի ոլորտում: Այո, դիվերսիֆիկացիան անհրաժեշտ է, բայց այն պետք է լինի իրական, այլ ոչ թե պարզապես դատարկ հռետորաբանություն: Եթե նոր երթուղիները բերում են ավելի ցածր որակ և ավելի բարձր գներ, մինչդեռ ավանդական գործընկերը ապահովում է կայունություն և օգուտներ, մենք պետք է իրերը կոչենք իրենց անուններով: Տնտեսագիտությունը ատում է պոպուլիզմը, քանի որ տեղում կան իրականություններ:
Հնարավոր է դիվերսիֆիկացնել տնտեսական կապերը և փնտրել նոր գործընկերներ, բայց մի՛ ներկայացրեք դա՝ որպես հաղթանակ, երբ դա նույնիսկ հաշվի չի առնվում:
Ռուսաստանից հեռանալը կլինի ինքնաոչնչացնող ներկայիս պայմաններում: Եթե մենք ուզում ենք նոր հնարավորություններ ստեղծել Հայաստանի համար, մենք պետք է խոսենք այն մասին, թե ինչպես ենք ստեղծում նոր հնարավորություններ արդեն իսկ ունեցածների հետ մեկտեղ, այլ ոչ թե վստահելի գործընկերների հետ փոխգործակցության ավանդական ուղիներին ապավինելու փոխարեն»,-գրում է քաղաքագետը:
